Wat is een afschakelplan?
Je kan deze informatie ook vinden via volgende link:
https://afschakelplan.eandis.be/
https://economie.fgov.be/nl/themas/energie/.../afschakelplan
Juridisch gezien verwijst het begrip “afschakelplan” naar het ministerieel besluit van 3 juni 2005 tot vaststelling van het afschakelplan van het transmissienet van elektriciteit.
Om de communicatie te vergemakkelijken en voor een eenvoudiger begrip gebruiken wij op deze site de term "afschakelplan" om de concrete uitvoering van de afschakeling aan te duiden zoals die voorzien is in het ministerieel besluit (praktische modaliteiten van de afschakeling).
Elia, beheerder van het Belgische transmissienet voor elektriciteit, heeft een globaal afschakelplan uitgewerkt dat automatisch kan worden geactiveerd in geval van incident op het hoogspanningsnetwerk of manueel in geval van schaarste. Zo’n afschakeling heeft als doel het evenwicht van het netwerk in stand te houden om een algemene black-out van de elektriciteitsbevoorrading van het land te vermijden.
Bij een afschakeling moeten een aantal hoogspanningsposten afgekoppeld worden. Deze operatie gebeurt per groep hoogspanningsposten die elk een afschakelingsschijf vormen. Sinds de aanpassing van het afschakelplan in 2015 bestaan er in België 8 schijven (vroeger 6) die elk overeenstemmen met 500 à 750 MW. Samen is dat ongeveer 40 % van de totale netwerkcapaciteit. Het nieuwe afschakelplan werd zodanig opgesteld om enerzijds continu het benodigde afschakelbaar volume gedurende het gehele jaar (rekening houdend met de fluctuaties in verbruik) en anderzijds een vermogen van 5.000 MW voor het piekverbruik tijdens de winterperiode te waarborgen. Deze cijfers houden geen rekening met de hervoeding van prioritaire afnemers. Het nieuwe afschakelplan garandeert ook de naleving van een reeks Europese wettelijke bepalingen (ENTSO-E en Network Codes).
Deze 8 schijven komen niet met regionale of plaatselijke geografische zones overeen. Gemeenten uit verschillende delen van het land behoren tot een bepaalde schijf en dezelfde gemeente - of zelfs dezelfde straat – kan worden bevoorraad door verschillende distributiepunten die niet eens tot dezelfde schijf behoren. De toestand kan verder veranderen naargelang precieze factoren, zoals werken op het distributienetwerk.
Elia heeft de afschakelbare distributiestations in elke schijf bepaald met het oog op de naleving van het wettelijke principe van proportionaliteit t.o.v. het verbruik van de verschillende elektrische zones. Hierbij heeft Elia er ook voor gezorgd dat de impact op de bevoorrading zoveel mogelijk wordt beperkt:
• in stadscentra van gemeenten met meer dan 50.000 inwoners;
• in de provinciehoofdplaatsen.
In geval van tekort, wordt een dergelijk afschakelplan enkel toegepast door de regering bij extreme nood en indien alle andere maatregelen om het aanbod te verhogen en de vermindering van het verbruik niet voldoen.
De ministers van Energie en Economie beslissen op de vooravond van een eventueel tekort welke schijf afgeschakeld wordt, a priori tijdens de verbruiksspitsuren om een algemene black-out te vermijden.
In principe wordt slechts één schijf afgeschakeld, maar als het tekort te groot wordt, kunnen er meerdere schijven betrokken zijn. In elk geval worden de prioritaire gebruikers (vooral de algemene en psychiatrische ziekenhuizen en de beheerscentrales voor noodoproepen) als eerste opnieuw bevoorraad. De stroomonderbrekingen zouden ongeveer 3 uur duren, a priori tussen 17 en 20 uur tijdens de piekperiode in de winter. Indien de concrete situatie het eist, kunnen de onderbrekingen ook op andere momenten plaatsvinden en langer duren.
Bij de aankondiging in de media van de betrokken schijf (of schijven in een extreme toestand) door de ministers, wordt het algemeen nummer van de betrokken schijf meegedeeld (bijvoorbeeld: schijf 8).
De afschakelingsprocedure bij stroomtekort voorziet in een rotatiesysteem tussen de afschakelbare schijven in dalende volgorde, van schijf 8 tot schijf 2 en dan opnieuw van schijf 8 tot schijf 2. Schijf 1 zou dus a priori niet “manueel” worden afgeschakeld bij stroomtekort. Deze is bestemd voor de “automatische” afschakeling in geval van een plots incident dat het evenwicht van het Belgische of Europese elektriciteitsnet in gevaar zou brengen.
Indien het afschakelplan in een jaar verschillende keren of dagen na elkaar moet worden geactiveerd, wordt een beurtrol in dalende volgorde gehanteerd. Als bijvoorbeeld schijf 8 op maandag werd afgeschakeld en er op dinsdag een stroomtekort dreigt, dan wordt schijf 7 gekozen, ook al werd schijf 8 de dag ervoor niet afgeschakeld. Indien er enkele weken later opnieuw moet worden afgeschakeld, wordt er overgegaan naar schijf 6, dan schijf 5, enz.
Als er tijdens eenzelfde dag meerdere keren afgeschakeld moet worden, vindt er geen schijfrotatie plaats tussen de verschillende afschakelingen. Het rotatieprincipe geldt enkel voor verschillende dagen. Indien dit niet zo zou zijn, zou het voor de plaatselijke overheid onmogelijk zijn om de volksgezondheid en de noodhulp aan de bevolking te waarborgen.
Deze principes zijn voor verandering vatbaar. Uiteindelijk zijn het altijd de ministers die op basis van de omstandigheden beslissen wanneer en volgens welke modaliteiten de afschakeling gebeurt.
Legende
Schijf 8: rood (als eerste afgeschakeld van het stroomnet)
Schijf 7: paars
Schijf 6: bruin
Schijf 5: oranje
Schijf 4: groen
Schijf 3: blauw
Schijf 2: geel (als laatste afgeschakeld van het stroomnet)
Schijf 1: grijs (wordt enkel afgeschakeld bij een Europees incident)
Niet in afschakelplan: wit
Wanneer we in november daadwerkelijk met een stroomtekort komen te zitten, heeft de overheid een zogenaamd afschakelplan klaar. Dat wil zeggen dat er ergens in ons land de stroom afgeschakeld wordt om het totale tekort op te vangen. Het plan treedt echter pas in werking bij een “extreme nood”.
Maar hoe wordt er bepaald in welke gemeente de stroom eraf gaat? Daarvoor heeft de overheid België opgedeeld in acht schijven. Zo wordt de hinder beter gespreid. In principe wordt slechts één schijf tegelijk afgeschakeld, maar mocht het stroomtekort te groot worden, kunnen er meerdere schijven betrokken zijn.
Schijven
Dat gebeurt als eerste in schijf 8. Dat zijn dan de gemeentes Beernem, Aalter, Destelbergen, Gavere, Sint-Amandsberg, Gentbrugge, Ledeberg, Knesselare, Laarne, Lochristi, Merelbeke, Melle, Maldegem, Oosterzele, Wetteren, Zomergem, Bornem, Herselt, Hulshout, Puurs, As, Bilzen, Dilsen-Stokkem, Diepenbeek, Bree, Hoeselt, Kinrooi, Maaseik, Maasmechelen, Overpelt, Meeuwen-Gruitrode, Opglabbeek, Aarschot, Begijnendijk, Holsbeek, Scherpenheuvel en Sint-Pieters-Leeuw.
Is dat niet genoeg dan komt schijf 7 aan de beurt, vervolgens schijf 6, enzovoorts. Het afschakelen gebeurt in principe tussen 17 en 20 uur. Al kan daarvan worden afgeweken.
